Uitwendige bestraling (radiotherapie)
Uitwendige bestraling (radiotherapie) is het plaatselijk behandelen van (meestal) kwaadaardige tumoren met ioniserende straling. Ioniserende straling beschadigt de kankercellen. Omdat kankercellen zich sneller delen dan gezonde cellen, zijn ze gevoeliger voor straling en beschadigt het erfelijk materiaal (DNA) sneller. Bij veel schade kan een kankercel zich niet meer herstellen en sterft af. Door zo gericht mogelijk te bestralen, beschadigen de kankercellen en blijven gezonde cellen zoveel mogelijk gespaard.
Voor meer informatie kunt u ook onze folders downloaden.
Persoonlijk behandelplan
Voor iedere patiënt maken we een persoonlijk behandelplan, zodat we zo gericht mogelijk de kankercellen bestralen en de gezonde cellen en organen zo min mogelijk beschadigen. U voelt niets van de bestraling zelf. Er kunnen wel bijwerkingen optreden als gevolg van de bestraling.
Hoe werkt het?
Er zijn meerdere typen straling, die op verschillende manieren energie afgeven aan het lichaam. Denk daarbij aan dieper of juist minder diep in het lichaam. De soort tumor, de uitbreiding en de plaats van de tumor bepalen hoe een patiënt bestraald gaat worden en met welke energie. De bestralingsbehandeling vindt plaats op één van onze acht bestralingstoestellen, die noemen we 'versnellers'.
Tijdens uw bestraling ziet u de straling niet, het zijn onzichtbare stralen. Vergelijkbaar met röntgenstraling, alleen is de straling bij een behandeling tegen kanker vele malen sterker.
Straling & technieken
Fotonenstraling en elektronenstraling worden opgewekt in het toestel. Fotonenstraling gaat door het lichaam en raakt daarbij ook (zo min mogelijk) gezonde cellen. Kankercellen zijn gevoeliger voor straling dan gezonde cellen. Gezonde cellen herstellen zich. Elektronenstraling komt veel minder diep dan de fotonenstraling en wordt gebruikt bij oppervlakkige tumoren.
Er is ook straling die uit een radioactieve bron komt. Dat is vaak het geval bij gammastraling. Gammastraling wordt gebruikt voor inwendige bestraling, ook wel brachytherapie genoemd. Gammastraling wordt ook gebruikt bij bepaalde vormen van stereotactische bestraling.
Hyperthermie is een gecombineerde behandeling van bestralen en verwarmen. Onderzoek heeft aangetoond dat sommige kankercellen door verwarming gevoeliger worden voor bestraling.
Stereotactische bestraling
Stereotactische bestraling (precisiebestraling) is een vorm van uitwendige bestraling waarbij de tumor met smalle stralenbundels vanuit vele, verschillende kanten zeer nauwkeurig bestraald wordt. Op deze manier kan op een klein gebied in enkele bestralingsfracties een hoge dosis afgegeven worden.
Dit wordt bijvoorbeeld toegepast bij kleine long- of hersentumoren, waarbij het omliggende long- of hersenweefsel zoveel mogelijk gespaard moet worden. In uitzonderlijke situaties wordt deze behandeling ook toegepast bij de behandeling van levertumoren of uitzaaiingen in de lever, bijniertumoren, alvleeskliertumoren en bij de behandeling van uitzaaiingen in de botten in lymfeklieren.
Innovatieve protonentherapie
Protonen geven hun straling anders af dan fotonen. Hierdoor komt nog minder straling op het gezonde weefsel rondom de tumor. Protonentherapie is een innovatieve therapie en wordt alleen toegepast wanneer is vastgesteld dat deze behandeling beter is dan een behandeling met fotonen.
In Nederland wordt in een aantal radiotherapeutische centra een bestralingsbehandeling met protonen gegeven. Instituut Verbeeten werkt hiervoor samen met Maastro in Maastricht.
Wat is het doel van bestraling?
Curatieve of genezende bestraling
Primaire behandeling
Een bestralingsbehandeling kan met verschillende doelen gegeven worden. Als er geen sprake is van uitzaaiingen, dan wordt er een bestralingsplan gericht op genezing. Een primaire behandeling, waarbij we curatief (genezend) bestralen.
Aanvullende behandeling
Radiotherapie kan ook onderdeel zijn van een curatieve behandeling, in combinatie met een operatie of chemotherapie. Bestraling zorgt er dan voor dat eventueel achtergebleven kankercellen niet uitgroeien tot een nieuwe tumor. Of bestraling wordt voorafgaand aan de operatie toegepast, om de tumor te verkleinen. Dat noemen we een adjuvante (aanvullende) behandeling.
Palliatieve of verlichtende bestraling
Wanneer geen genezing meer mogelijk is, kan bij klachten palliatieve bestraling worden gegeven. Er wordt dan bestraald om klachten te verminderen. Denk aan pijn, bloedingen, belemmering van een doorgang of klachten die ontstaan door druk van een tumor op nabijgelegen organen. Vaak is een palliatieve bestraling kortdurend, met als doel de kwaliteit van het dagelijks leven te verbeteren.